ÖTV, mal ve hizmetlerden alınan harcama vergisidir. Açılımı “Özel Tüketim Vergisi” olan ÖTV, mal ve ürünün her el değiştirmesiyle ödenmez. Dolayısıyla ÖTV mükellefleri, mal ve hizmetlerin ilk satıcıları ve ithalat yapanlar oluyor. ÖTV, başta otomobiller olmak üzere mücevherler, benzin ve alkol gibi pek çok üründen alınıyor. Özellikle otomobillerden alınması, araç fiyatlarını büyük ölçüde etkiliyor. Araç modeli ve fiyatına bağlı olarak her yıl değişen ÖTV oranları, 2023 yılında da bir değişikliğe uğradı. Bu değişiklik kapsamında araçlarda ÖTV indirimi uygulanıyor. Bu indirim oranları da araç tipine ve fiyatlarına göre değişkenlik gösterebiliyor.

ÖTV, 2002 yılının ağustos ayında yürürlüğe giren ve Katma Değer Vergisinin ardından uygulanan ikinci büyük dolaylı vergidir. Zaman içerisinde kapsamı büyük ölçüde genişleyen ve oranlarının yükseltilmesi ile bütçe içerisinde yüksek paya sahip olan ÖTV, bu nedenlerden vazgeçilmez bir vergi halini alıyor. ÖTV, KDV ile birlikte vergisel gelirlerin yarısını oluşturuyor. ÖTV’nin yürürlüğe girmesinden itibaren, bu verginin kapsamına giren malların sayısının büyük ölçüde arttığı biliniyor.

ÖTV, imalat, ithalat ve ilk iktisap aşamasında uygulanıyor. ÖTV’nin kapsamına giren mal ve hizmetler ise belli kategorilerde toplanıyor. Bu kategoriler şu şekilde sıralanıyor:

1.      Motorlu taşıtlar

2.      Akaryakıt

3.      Alkollü, kolalı içecekler ve tütün ürünleri

4.      Dayanıklı tüketim malları ile lüks tüketim malları

Aynı zamanda ÖTV kapsamındaki mal ve hizmetler, çevreye zarar veren ürünler, insan sağlığına zararlı ürünler ve lüks tüketim ürünleri olmak üzere üç başlık altında da toplanabiliyor. Yukarıdaki 4 liste kapsamında birçok ürün ÖTV’ye tabi tutuluyor. 

ÖTV oranları, özellikle lüks tüketim kabul edilen motorlu taşıtlardan alınıyor. Motorlu taşıtlar, ÖTV kanununa ekli listelerden iki sayılı listede yer alıyor. ÖTV oranları, araç fiyatlarını doğrudan etkilediğinden yeni araç satın almayı düşünenler için büyük öneme sahip oluyor. Araç modellerine ve fiyatlarına bağlı olarak ÖTV oranları her yıl değişkenlik gösteriyor. 24 Kasım 2022 tarihinde yapılan yeni düzenlemeler sonucunda ÖTV vergi dilimlerinde ve matrahlarda değişiklik yapılıyor. Dolayısıyla yapılan bu değişiklikler, araç fiyatlarına doğrudan yansıyor.

Belirlenen araçları daha uygun satın almaya olanak tanıyan 2023 ÖTV indirimi, araçların toplam masrafını büyük ölçüde etkiliyor. Matrah limitlerinde yapılan değişiklikler sonucunda araç fiyatlarının düşmesini sağlayan ÖTV indirimi, bu yıldan önce yalnızca belli kişiler için uygulanıyordu. Bu uygulama, esas olarak engelli bireyler içindi ve engelli bireyler, engel oranları doğrultusunda belli limitlerle ÖTV’den muaf tutuluyordu. Bu uygulama devam ederken matrah oranlarının değişmesi, araç satın almak isteyen herkes için ÖTV indirimini doğurdu.

ÖTV matrah düzenlemeleri ile bazı araçlar için indirimler uygulanıyor. Bunun için ise bazı şartlar getiriliyor. Bu şartlar doğrultusunda belli araçlar ÖTV indirimine tabi tutuluyor. ÖTV indiriminin geçerli olduğu araçlar ve diğer şartlar ise şu şekilde:

•  Elektrik motor gücü 50 kW’ı geçen; motor silindir hacmi ise 1600 cm³’ü geçmeyen araçlar
• ÖTV matrahı 228 bin TL’yi aşmayan araçlar için vergi oranının %45 olarak uygulanması
•  ÖTV matrahı 228 bin TL’yi aşan ancak 350 bin TL’yi aşmayan araçlar için vergi oranının %50 olarak uygulanması

Bu doğrultuda hangi araçların ne kadarlık bir vergi indirimine tabi tutulduğu görülebiliyor. 2023 ÖTV oranları ile ilgili düzenlemeler doğrultusunda matrah değişiklikleri ile ilgili düzenlemeler şunlar:

1. %45’lik ÖTV oranına denk gelen sınır 120 bin TL’den 184 bin TL’ye yükseltildi.
2. %50 ÖTV oranına denk gelen sınır 150 bin TL’den 220 bin TL’ye yükseltildi.
3. %60 ÖTV oranına denk gelen sınır 175 bin TL’den 250 bin TL’ye çıktı.
4. %70 ÖTV oranına denk gelen sınır 200 bin TL’den 280 bin TL’ye çıktı.

Bu düzenlemeler ile birlikte tüm araçlar için fiyatlarda değişiklikler meydana geliyor.

2023 yılı için yapılan bazı değişiklikler ile birlikte çeşitli araç türleri ÖTV indirimi kapsamına alınıyor. Hafif ticari ve ticari araçlarda da ÖTV indirimleri bulunuyor. Ticari araçlarda ÖTV indirimi, yukarıdaki şartlar dahilinde uygulanıyor. Aynı zamanda aracın motorunun 1600 cc’den düşük olması şartı da aranıyor. Araçların silindir hacmine göre ÖTV indirimleri şu şekilde:

• 1600 cm³ silindir hacmi ve vergisiz satış fiyatı 184 bin TL’ye kadar araçlarda ÖTV oranı %45,
•  1600 cm³ silindir hacmi ve vergisiz satış fiyatı 184 bin TL’den 220 bin TL’ye kadar olan araçlarda %50,
• 1600 cm³  silindir hacmi ve vergisiz satış fiyatı 220 bin TL’den 250 bin TL’ye kadar olan araçlarda %60,
• 1600 cm³  silindir hacmi ve vergisiz satış fiyatı 250 bin TL’den 280 bin TL’ye kadar olan araçlarda %70,
•  1600 cm³ silindir hacmi ve vergisiz satış fiyatı 280 bin TL’den yukarı olan araçlarda %80
• 1600 ile 2000 cm³ silindir hacmi arasında ve vergisiz satış fiyatı 170 bin TL’ye kadar olan araçlarda %130,
• 1600 ile 2000 cm³ silindir hacmi arasında ve vergisiz satış fiyatı 170 bin TL üzeri olan araçlarda %150,
• 2000 cm³  üzeri silindir hacmine sahip ve vergisiz satış tutarı sınırı olmaksızın araçlarda %220.

Bu oranlar doğrultusunda kapsama giren ticari araçlarda da 2023 yılı için belirlenen ÖTV oranları uygulanıyor.

Sıfır araçlarda ÖTV, yukarıda da belirtilen silindir hacmi ve araç fiyatına göre uygulanıyor. ÖTV, ikinci el araçlardan değil ilk satıcılardan alındığından sıfır araçların fiyatları da bu indirim kapsamında değişiyor. Dolayısıyla tüm bu değişiklikler araç fiyatlarına doğrudan yansıyor. 2023 ÖTV muafiyetli fiyat listesi içerisinde bazı araçların yeni fiyatlarında şu şekilde değişiklikler meydana geliyor:

1. 402.900 TL satış fiyatına sahip “Fiat/Egea 1.4 Fire 95 HP Easy Manuel Benzinli” ÖTV indirimi sonrasında 355.499 TL yeni satış fiyatı ile sunuluyor.
2. 448.000 TL satış fiyatına sahip “Renault/Clio Joy 1.0 Sce 65 BG” ÖTV indirimi sonrasında 373.333 TL yeni satış fiyatı ile sunuluyor.
3. 588.000 TL satış fiyatına sahip “Dacia/Yeni Jogger Essential Turbo 110 BG 7 Koltuklu” ÖTV indirimi sonrasında 555.333 TL yeni satış fiyatı ile sunuluyor.

Bunlar dışında pek çok araç, çeşitli şartlar doğrultusunda ÖTV indirimine tabi tutuluyor ve fiyatlarında değişimler meydana geliyor. 2023 ÖTV hesaplama işlemleri doğrultusunda araç fiyatlarının değişmesi ile birlikte, yeni otomobil satın almak isteyenler daha uygun fiyatlardan yararlanabiliyor.