Yakıt Hesaplama

Araçların yakıt tüketimini hesaplamak sadece maliyetleri kontrol altında tutmak için değil aynı zamanda aracın performansını değerlendirmek, çevreye olan etkisini azaltmak ve uzun vadede ekonomik sürüş alışkanlıkları geliştirmek açısından büyük önem taşır. Günümüzde yakıt fiyatlarının sürekli değişkenlik göstermesi sürücüleri yakıt tüketimi hesaplama yaparak daha bilinçli hareket etmeye yönlendirirken kilometre başına tüketilen yakıtın doğru bir şekilde hesaplanması bütçe planlamasında da önemli bir rol oynar.

Yakıt tüketimi, bir aracın ne kadar verimli çalıştığını gösteren en önemli ölçütlerden biridir. Özellikle uzun yol yapan veya günlük kullanımda yakıt maliyetlerini kontrol altında tutmak isteyen sürücüler için kilometre başına yakıt tüketiminin hesaplanması büyük bir önem taşır. Yakıt tüketimini doğru bir şekilde hesaplayabilmek için aracın ne kadar yakıt harcadığını ve belirli bir mesafeyi kat etmek için kaç litre yakıt tükettiğini bilmek gerekir. Km yakıt hesaplama yapmanın en önemli nedenlerinden biri sürücülerin araçlarının ne kadar ekonomik çalıştığını anlamalarına yardımcı olmasıdır. Her aracın fabrika çıkışında belirtilen bir ortalama yakıt tüketimi değeri bulunur. Fakat gerçek kullanımda bu değerler farklılık gösterebilir.

Araba yakıt hesaplama süreci sürücünün yakıt deposunu tamamen doldurmasıyla başlar. Yakıt dolumu sırasında pompadan kaç litre yakıt alındığı not edilmelidir. Bunun yanı sıra aracın kilometre göstergesindeki mevcut değer kaydedilmeli ya da kilometre sayacı sıfırlanarak yakıt tüketiminin hesaplanması daha kolay hale getirilebilir. Aracın belli bir mesafe kat edilmesinin ardından tekrar aynı yakıt istasyonuna gidilerek depo yeniden tamamen doldurulmalıdır. İkinci dolum sırasında alınan yakıt miktarı ile o süreçte kat edilen mesafe karşılaştırılarak araç yakıt hesaplama yapılabilir.

Örneğin, traktör yakıt tüketimi hesaplama için yakıt tüketimi genellikle litre/saat veya litre/hektar şeklinde hesaplanır. Örneğin, traktör bir saat boyunca çalıştırıldıktan sonra ne kadar yakıt tükettiği ölçülerek litre/saat cinsinden tüketim değeri bulunur. Eğer traktör tarımsal faaliyetlerde kullanılıyorsa işlenen alanın büyüklüğü de dikkate alınarak litre/hektar hesabı yapılabilir.

Fakat yakıt tüketimi yalnızca tek bir yolculukta ölçülerek kesin olarak belirlenemez. Bir aracın yakıt tüketimi yol koşulları, hava durumu, trafik yoğunluğu ve sürüş tarzına göre değişkenlik gösterebilir. Şehir içinde yapılan dur-kalk hareketleri motorun daha fazla yakıt tüketmesine neden olurken uzun yolculuklarda sabit hızda seyretmek genellikle daha düşük yakıt tüketimi oluşturur. Bu nedenle aracın gerçek tüketim değerini daha iyi anlayabilmek için farklı yol koşullarında birden fazla ölçüm yapılması önerilir.

Ayrıyetten mevsimsel değişimler de yakıt tüketimi üzerinde etkili olabilir. Soğuk havalarda motorun çalışma sıcaklığına ulaşması daha uzun sürdüğü için araç ilk hareket anında daha fazla yakıt harcayabilir. Kış aylarında yakıt tüketimini artıran bir diğer faktör ise lastiklerin sertleşmesi ve yol tutuşunun azalmasıdır. Yaz aylarında ise klima kullanımı motora ekstra yük bindirdiği için yakıt tüketimi artabilir. Bu tür değişkenler göz önünde bulundurularak düzenli aralıklarla yapılan hesaplamalar aracın yakıt tüketim alışkanlıkları hakkında daha sağlıklı veriler oluşturur.

Yakıt tüketiminin hesaplanmasında önemli bir diğer faktör de aracın bakımıdır. Kasko aracılığıyla yaptıracağınız motor yağı değişimi, hava filtresi temizliği ve lastik basınçlarının düzenli kontrolü gibi bakımlar aracın daha verimli çalışmasına olanak tanır. Bu faktörler ihmal edildiğinde motorun daha fazla güç harcaması gerekir ve bu durum doğrudan yakıt tüketiminin artmasına neden olur.

Hesaplama sayesinde aracın performansı değerlendirilebilir, yakıt tüketimi kontrol altında tutulabilir ve gereksiz harcamaların önüne geçilebilir. Öte yandan en doğru sonuca ulaşabilmek için tek bir hesaplama yeterli olmayacağı için farklı koşullarda yapılan ölçümlerin ortalaması alınarak daha güvenilir bir tüketim değeri belirlenmelidir.

Elektrikli araçların kilometre başına tüketim hesabı geleneksel içten yanmalı motorlu araçlardan farklı olarak benzin veya dizel yerine elektrik enerjisi cinsinden yapılır. Bu nedenle tüketim hesaplamalarında litre yerine kilovat saat (kWh) birimi kullanılır. Bir elektrikli araç yakıt hesaplama işlemini doğru bir şekilde hesaplayabilmek için bataryasından harcanan elektrik miktarı ve kat edilen mesafe dikkate alınmalıdır.

Hesaplama sürecine başlamadan önce elektrikli aracın bataryası tamamen şarj edilmelidir. Şarj işlemi tamamlandıktan sonra aracın gösterge panelinde bulunan kilometre sayacı not alınmalıdır. Daha sonra araç belirli bir mesafe kat ettikten sonra yeniden şarja bağlanarak tüketilen enerji miktarı ölçülerek mesafe yakıt hesaplama yapılabilir.

Örneğin, bir elektrikli otomobil tam dolu batarya ile 350 kilometre yol kat ettiğinde ve yeniden tam şarj edildiğinde bataryaya 52 kWh enerji yüklendiği görülüyorsa aracın kilometre başına tüketimi şu şekilde hesaplanarak 52 kWh / 350 kilometre sonucu elde edilir. Bu işlem sonucunda kilometre başına 0,15 kWh enerji tüketildiği bulunur.

Daha yaygın kullanılan ölçüm birimi olan 100 kilometrede tüketim değeri ise 15 kWh/100 km olarak ifade edilir. Elektrikli araçların yakıt tüketim hesabında bir diğer önemli faktör de elektrik fiyatıdır. Örneğin, elektrik birim fiyatı 2,5 TL/kWh olarak hesaplandığında 100 kilometrede tüketilen 15 kWh enerji 15 × 2,5 TL = 37.5 TL şeklinde maliyetlendirilir. Bu değer dizel yakıt hesaplama kıyasla oldukça düşük bir yakıt maliyetine işaret eder.

Elektrikli araçların enerji tüketimi çeşitli faktörlere bağlı olarak değişebilir. Örneğin, sürüş tarzı önemli bir etkendir. Ani hızlanmalar, yüksek hızda seyretmek ve sık sık fren yapmak batarya tüketimini artırırken ekonomik sürüş teknikleri ve rejeneratif frenleme kullanımı aracın daha az enerji tüketmesine olanak tanır. Ayrıyetten hava koşulları da batarya performansını doğrudan etkileyebilir. Soğuk havalarda bataryalar daha düşük verimle çalıştığı için elektrik tüketimi artabilir. Bu nedenle elektrikli araçların enerji tüketimini belirlerken uzun vadeli ortalama değerler alınmalı ve farklı sürüş koşullarında hesaplamalar yapılmalıdır.

LPG (Sıvılaştırılmış Petrol Gazı) kullanan araçlarda yakıt tüketimi hesaplanırken mazot yakıt hesaplama olduğu gibi litre bazında ölçüm yapılır. LPG’nin enerji yoğunluğu benzine kıyasla daha düşük olduğu için kilometre başına tüketimi değerlendirirken farklı hesaplamalar yapmak gerekebilir. LPG’li araçların kilometre başına tüketimini ölçmek için benzinli ve dizel araçlarda olduğu gibi öncelikle depo tam olarak doldurulmalı ve kilometre sayacı sıfır olmalıdır.

Araç belirli bir mesafe kat ettikten sonra tekrar yakıt alınmalı ve tüketilen LPG miktarı ile kat edilen kilometre dikkate alınarak hesaplama yapılmalıdır. Örneğin, bir LPG’li araç 400 kilometre yol kat ettiğinde 36 litre LPG harcadıysa aracın kilometre başına tüketimi 36 litre / 400 kilometre formülü ile 0,09 litre/km olarak bulunur. 100 kilometre bazında tüketim değeri ise 9 litre LPG/100 km şeklinde ifade edilir.

LPG’nin litre fiyatı benzine göre genellikle daha düşük olduğu için maliyet açısından avantajlı olabilir. Örneğin, LPG’nin litre fiyatı 20 TL ise ve araç 100 kilometrede 9 litre tüketiyorsa 100 kilometrede 180 TL yakıt maliyeti ortaya çıkacaktır. LPG'li araçların yakıt hesaplamasında önemli olan bir diğer konu da LPG'nin yaz ve kış aylarında farklı karışım oranlarıyla satılmasıdır. Soğuk hava koşullarında LPG tüketimi biraz daha yüksek olabilir. Aynı zamanda LPG sisteminin bakımı düzenli olarak yapılmazsa yakıt tüketimi artabilir.

Araçların yakıt tüketimi zaman içinde çeşitli sebeplerle artış gösterebilir. Bu artışın en önemli nedenleri arasında mekanik sorunlar, sürüş alışkanlıkları, yol koşulları ve hava şartları yer alır. Yakıt tüketimini artıran unsurlar şu şekilde açıklanabilir:

• Motorun sağlıklı çalışması, yakıt tüketiminin optimum seviyede tutulması için büyük önem taşır. Kirli hava filtreleri, yakıt enjektörlerindeki tıkanıklıklar ve düzenli değiştirilmeyen motor yağı aracın verimliliğini düşürerek daha fazla yakıt harcamasına sebep olabilir. Özellikle motorun verimli yanma yapabilmesi için gerekli olan hava-yakıt karışımının ideal oranlarda olması gerekir. Eğer bu oran bozulursa motor daha fazla yakıt tüketerek aynı performansı sağlamaya çalışır.
• Sürüş tarzı da yakıt tüketimini doğrudan etkileyen faktörler arasındadır. Ani hızlanmalar, sert frenlemeler ve yüksek devirde araç kullanımı motorun daha fazla güç harcamasına neden olarak yakıt tüketimini artırır. Bunun aksine sabit hızda ve ekonomik sürüş teknikleri ile yol almak yakıt tasarrufu oluşturur.
• Araçtaki lastik basıncının düşük olması motorun daha fazla enerji harcamasına sebep olur. Düşük hava basıncı olan lastikler yuvarlanma direncini artırarak sürüş sırasında daha fazla yakıt tüketimine yol açar. Bu nedenle lastik basınçlarının düzenli olarak kontrol edilmesi gerekir.
• İklim koşulları da yakıt tüketimi üzerinde önemli bir rol oynar. Soğuk havalarda motorun çalışma sıcaklığına ulaşması daha uzun sürdüğü için araç daha fazla yakıt harcar. Yaz aylarında ise klima kullanımı motor üzerindeki yükü artırarak yakıt tüketimini yükseltebilir.

Bu nedenle aracın bakımını düzenli yapmak, ekonomik sürüş tekniklerini benimsemek ve aracın ağırlığını gereksiz yüklerden arındırmak yakıt tüketimini azaltmak için alınabilecek en önemli önlemler arasında yer alır. Özellikle elektrikli araç sahibiyseniz Allianz üzerinden elektrikli araç kasko fiyatları hakkında bilgi sahibi olabilir ve araç bakımı yaptırarak yakıt tüketimini optimize edebilirsiniz.