Buji Arızası Nasıl Anlaşılır? Belirtileri ve Değişim Süreci

• Buji, motorun silindirindeki hava-yakıt karışımını ateşleyerek aracın çalışmasını sağlayan kritik parçadır; arızası motor performansını doğrudan etkiler.
• Rölantide titreme, tekleme, güç kaybı ve egzozdan yakıt kokusu buji arızasının en yaygın belirtileridir.
• Arıza nedenleri arasında aşınma, karbon/yağ birikintileri, motorun aşırı ısınması, yanlış buji seçimi veya ateşleme sistemi sorunları bulunur.
• Nikel bujiler 20-30 bin km’de, platin/iridyum bujiler 60-100 bin km’de değiştirilmeli; performans düşüşü görülürse değişim geciktirilmemelidir.
• Yanlış torkla montaj, hatalı buji aralığı veya ateşleme kablolarındaki sorunlar yeni bujiler takıldığında bile motorun sağlıklı çalışmasını engelleyebilir.

Buji, benzinli motorların ateşleme sisteminin en kritik parçalarından biridir. Motorun silindirinde bulunan hava-yakıt karışımının yanması, bujinin oluşturduğu kıvılcım sayesinde gerçekleşir. Bu kıvılcım, ateşleme bobininden gelen yüksek voltajlı elektrik akımıyla buji elektrotları arasında oluşur. Doğru zamanda gerçekleşen bu patlama, pistonları hareket ettirir ve aracın çalışmasını sağlar. Buji sağlıklı çalışmadığında motorun yanma verimi düşer, güç kaybı yaşanır ve yakıt ekonomisi olumsuz etkilenir. 

Bujilerde yaşanan herhangi bir sorun motor performansını anında etkiler. Özellikle yakıt-hava karışımının tam olarak yanmaması motorun düzensiz çalışmasına, titreşimlere ve güç kaybına yol açar. Buji arızası belirtileri erken fark edildiğinde sorun kolayca giderilebilir.

Motor rölantideyken dengesiz çalışıyor, aracın içinden titreşim hissediliyor veya araç seyir halindeyken teklemeler yaşanıyorsa bu durum genellikle bujilerin ateşleme görevini düzgün yapamamasından kaynaklanır. Her silindir düzgün ateşlemediğinde motorun dengesiz çalışması kaçınılmazdır.

Buji arızası nedeniyle ateşleme gerçekleşmezse silindire giren yakıt tam olarak yanamaz. Bu yanmamış yakıt egzoz sisteminden dışarı atılırken belirgin bir yakıt kokusu ortaya çıkar. 

Buji arızalarının ortaya çıkmasının birçok farklı sebebi vardır ve bu sebepler motorun genel performansını doğrudan etkiler. Öncelikle bujiler, yüksek sıcaklık ve basınca maruz kalan parçalar olduğu için zamanla aşınır ve görevini tam anlamıyla yerine getiremez hale gelir. Bu durum genellikle aracın kullanım süresi ve kat edilen kilometre ile doğru orantılıdır.

Motor içerisindeki yanma odasında karbon, kurum ve yağ birikintilerinin oluşması bir diğer önemli nedendir. Bu tür birikintiler, bujinin elektrotlarında iletkenliği azaltır ve kıvılcım atlamasını engeller. Yanlış yakıt karışımı, düşük kaliteli veya uygun olmayan motor yağı kullanımı, ve uzun süre bakım yapılmaması bu karbonlaşmayı hızlandırır. İkinci olarak, motorun soğutma sisteminde yaşanan problemler veya yanma odasındaki aşırı sıcaklık, bujinin aşırı ısınmasına ve zarar görmesine sebep olabilir.

Bir diğer faktör ise yanlış buji seçimi ve montajıdır. Her aracın üreticisi tarafından önerilen buji tipi, ısı değerleri ve elektrot aralıkları farklıdır. Uygun olmayan bir buji kullanılması ya da bujinin doğru torkta takılmaması, arızalara yol açar. Ayrıca, aracın ateşleme sistemi elemanlarındaki (ateşleme bobini, kablolar, distribütör) sorunlar da bujinin düzgün çalışmamasına neden olur. Elektrik akımının bujilere tam ve doğru zamanda ulaşmaması, kıvılcım oluşumunu engeller ve motorun teklemesine sebep olur. Düzenli bakım ve zamanında buji değişimleri, hem aracın uzun ömürlü olmasını sağlar hem de araç sigortaları kapsamında olası hasar süreçlerinde mağduriyet yaşanmasının önüne geçer.

Bujilerin değişim zamanı, aracın motor tipine, kullanılan buji modeline ve sürüş koşullarına göre değişir. Standart nikel alaşımlı bujiler genellikle 20.000 ila 30.000 kilometre arasında değiştirilirken platin veya iridyum gibi uzun ömürlü bujiler 60.000 ila 100.000 kilometreye kadar sorunsuz çalışabilir. Ancak kilometre dolmasa bile motor performansında azalma, araba teklemesi en belirgin belirtilerdir. Ayrıca yakıt tüketimi artışı veya zor çalıştırma gibi belirtiler varsa buji değişimi geciktirilmemelidir. Buji değiştirme, doğru ekipman ve bilgi gerektiren bir işlemdir. Motor performansını olumsuz etkileyen buji arızaları, ihmal edildiğinde onarım masraflarının artmasına neden olabilir. Kasko poliçeleri genellikle bu tür bakım eksikliklerini kapsamadığı için masraflar araç sahibine ait olur. Zorunlu trafik sigortası, yalnızca üçüncü şahıslara verilen zararları karşıladığı için buji arızası gibi bakım kaynaklı sorunlar tamamen araç sahibinin sorumluluğundadır.

Buji değişimi, aracın rutin bakım işlemleri arasında yer aldığı için tamamen araç sahibinin sorumluluğundadır. Öncelikle motorun tamamen soğumuş olması önemlidir. Sıcak motorda buji sökülmesi silindir kapağındaki dişlerin zarar görmesine neden olabilir. Değişim sürecinde bujilerin sırası ve kablo bağlantıları karıştırılmamalıdır. Her buji, sökülmeden önce bulunduğu silindire göre işaretlenmeli veya tek tek değişim yapılmalıdır.

Yeni bujiler takılırken üretici tarafından önerilen tork değerleri kullanılmalıdır. Fazla sıkmak bujinin kırılmasına veya silindir kapağında diş sıyırmasına yol açarken gevşek bırakmak bujinin sızdırmasına ve performans kaybına sebep olur. Ayrıca buji aralıklarının (gap) araç üreticisinin belirttiği ölçülere uygun olması gerekir. Yanlış aralık, bujinin ateşleme performansını olumsuz etkiler.

Değişim sırasında ateşleme kabloları, bobinler ve distribütör de kontrol edilmelidir. Ateşleme sisteminin tamamı uyumlu şekilde çalışmazsa yeni bujiler takılsa bile sorun devam edebilir. Düzenli bakım sayesinde motor daha dengeli çalışır, yakıt tüketimi azalır ve aracın muayene sürecinde buji ateşlemiyor gibi problemler yaşanmaz.

Buji arızası, motorun ateşleme sisteminde yaşanan düzensizlikler nedeniyle doğrudan aracın muayene sürecini etkileyebilir. Özellikle periyodik araç muayenelerinde motorun çalışması, egzoz emisyon değerleri ve mekanik aksamın genel durumu kontrol edilir. Buji arızası yaşayan bir araçta yanma odasında tam yanma gerçekleşmez ve bu da hem motorun düzensiz çalışmasına hem de yakıtın tam olarak yanmaması sonucu zararlı gazların artmasına neden olur.

Egzoz emisyon testinde ölçülen değerler mevzuatta belirtilen sınırların üzerine çıkarsa araç muayeneden geçemez. Buji arızası, yanma verimini düşürerek bu değerlerin yükselmesine neden olabilir. Bunun yanında buji arızası nedeniyle motor teklemesi, düzensiz rölanti veya çekiş düşüklüğü gibi belirtiler tespit edilirse muayene uzmanı aracın mekanik durumunu olumsuz değerlendirebilir. Özellikle araç rölantide sabit duramıyor, sürekli sarsıntı yaşıyor veya egzozdan duman ya da yakıt kokusu geliyorsa bu durum muayene sonucuna doğrudan yansır.

Buji arızası, yalnızca emisyon ve mekanik açıdan değil, güvenlik açısından da değerlendirilir. Motorun düzensiz çalışması aracın trafikte beklenmedik şekilde performans kaybetmesine yol açabilir. Bu nedenle muayene öncesinde bujilerin kontrol edilmesi, gerekiyorsa değiştirilmesi ve ateşleme sisteminin tamamının gözden geçirilmesi önerilir. Düzenli bakım sayesinde hem muayene süreci sorunsuz geçer hem de aracın performansı korunur. 

Not: Bu blog genel bilgilendirme amaçlıdır. her durum için Allianz Sigorta veya ilgili uzman danışmanlardan destek alınması tavsiye edilir.