Benzinli Araçlar Hakkında En Çok Merak Edilenler

• Benzinli araçlar, sessiz çalışmaları ve düşük bakım maliyetleri ile uzun yıllardır en çok tercih edilen motor tipleri arasında yer alır.
• Egzozdan çıkan beyaz duman genellikle soğuk havada su buharı kaynaklıdır. Fakat devam ederse conta yanığı gibi ciddi sorunlara işaret edebilir.
• Motorun sağlıklı çalışması için ideal rölanti devri 700-900 d/d aralığında olmalıdır.
• Siyah duman çıkışı, yakıt-hava karışımındaki bozulmadan kaynaklanır. Bu durum enjektör, hava filtresi veya oksijen sensörü arızası ile ilgilidir.
• Motorun yüksek basınçlı suyla yıkanması elektrik sistemine zarar verebilir. En güvenli yöntem buharlı temizlik veya özel motor temizleyici spreylerdir.
• Soğuk havalarda benzinli araçların çalışmama sebepleri arasında akü zayıflığı, buji arızası ve yakıtın düşük sıcaklıkta zor buharlaşması bulunur.
• Benzinli motorlarda ekonomik kullanım için 2000-3000 devir aralığı en uygunudur.
• Avrupa Birliği, 2035’ten itibaren benzinli ve dizel araç satışlarını durdurma kararı aldı. Bu karar, otomotiv sektöründe önemli bir dönüşümü beraberinde getirecektir.

Benzinli araçlarda egzozdan çıkan beyaz dumanın en yaygın nedeni genellikle su buharıdır. Özellikle soğuk havalarda motorun ilk çalıştırıldığı anda egzoz sisteminde biriken nem, yanma sırasında ortaya çıkan sıcak gazlarla birleşerek buharlaşır ve beyaz duman şeklinde görünür. Bu durum genellikle birkaç dakika içinde motor ısındığında kaybolur ve herhangi bir arıza işareti değildir.

Motor ısındıktan sonra da beyaz duman çıkışı devam ediyorsa bu ciddi bir mekanik soruna işaret edebilir. En yaygın nedenlerden biri silindir kapak contası yanığıdır. Conta hasar gördüğünde motor soğutma sıvısı yanma odasına sızar ve egzozdan yoğun beyaz duman çıkar. Bunun yanı sıra motor bloğunda veya silindir kapağında çatlak oluşması da aynı şekilde soğutma sıvısının yanma odasına karışmasına yol açar. Bu tür arızalar motorun hararet yapmasına, çekiş kaybına ve zamanında onarılmazsa motorun tamamen kullanılamaz hale gelmesine neden olabilir.

Benzinli motorların çalışma prensibi gereği ilk çalıştırmadan sonra motor yağı, soğutma sıvısı ve metal parçaların belli bir sıcaklığa ulaşması gerekir. Normal hava koşullarında bir benzinli motor 3-5 dakika içinde ısınır. Kış aylarında bu süre 7-10 dakikaya kadar çıkabilir. Isınma süresini etkileyen başlıca faktörler:

• Motor Yağı Seçimi: Düşük kaliteli ya da yanlış viskoziyeli yağ ısınmayı geciktirir.
• Termostat Arızası: Motorun geç ısınmasına ya da hiç ısınmamasına yol açabilir.
• Ortam Sıcaklığı: Düşük sıcaklıkta metal yüzeylerin ısınması daha uzun sürer.
• Sürüş Alışkanlığı: İlk dakikalarda yüksek devir zorlanmaya sebep olur.

Motor yeterince ısınmadan kullanıldığında yakıt tüketimi artar, parçalar daha hızlı aşınır. Bu durum zamanla silindir aşınması, piston segmanlarının bozulması ve motor revizyonu gibi yüksek maliyetli onarımlara yol açabilir.

İdeal rölanti devri 700 ile 900 devir/dakika aralığındadır. Bu değerin altına düşmesi motorun stop etmesine, üstüne çıkması ise fazla yakıt tüketimine yol açar. Rölantide dalgalanma varsa hava kaçağı veya boğaz kelebeği kirlenmesi ihtimali yüksektir.

Benzinli bir aracın egzozundan siyah duman çıkması motor içinde yakıt-hava karışımının doğru oranda gerçekleşmediğinin en önemli göstergelerinden biridir. Normal şartlarda motor belirli bir hava-yakıt oranı ile çalışır ve bu oran sayesinde yakıt tamamen yanarak enerjiye dönüşür. Fakat sistemde bir arıza olduğunda yakıt fazlalığı meydana gelir ve yakıt tam olarak yanmadan egzozdan dışarı atılır. Bunun sonucu olarak siyah duman görülür.

En sık rastlanan nedenlerden biri yakıt enjektörlerinde meydana gelen arızalardır. Enjektörler, silindirlere püskürtülen yakıt miktarını kontrol eder. Eğer enjektörler fazla yakıt gönderirse veya püskürtme işlemi düzgün yapılamazsa yanma odasında olması gerekenden fazla yakıt birikir. Bu durum siyah dumanın çıkmasına yol açar. Bir diğer yaygın sebep ise hava filtresinin kirlenmesidir. Hava filtresi, motora giren havayı temizler ve yanma odasına gerekli oksijenin ulaşmasına olanak tanır. Filtre zamanla tıkandığında motora yeterli hava girişi olmaz. Havanın az olması yakıtın tam olarak yanamamasına neden olur ve bu da siyah duman şeklinde kendini gösterir.

Siyah dumanın oluşumunda rol oynayabilecek bir diğer etken oksijen sensöründeki arızalardır. Oksijen sensörü, egzoz gazındaki oksijen seviyesini tespit edip motor kontrol ünitesine iletir. Motor beyni de bu veriye göre hava-yakıt karışımını düzenler. Sensör hatalı ölçüm yaptığında motor gereğinden fazla yakıt gönderir ve yanma dengesizleşir.

Aynı zamanda, aracın yakıt kalitesi de önemli bir faktördür. Düşük kaliteli ya da standart dışı yakıtlar motorda sağlıklı yanmayı engelleyebilir. Bu durum, egzozdan yoğun siyah duman çıkmasına neden olur. Bazı durumlarda ise ateşleme sistemi arızaları, yani buji veya bobinlerde yaşanan sorunlar da yanmayı olumsuz etkileyerek siyah duman çıkmasına sebep olabilir.

Siyah duman yalnızca aracın performansını düşürmekle kalmaz, yakıt tüketimini artırır ve çevreye zararlı emisyonların salınımını yükseltir. Uzun süre devam etmesi halinde katalitik konvertörün bozulmasına, oksijen sensörlerinin işlevsiz hale gelmesine veya motor parçalarının yanmasına yol açabilir. Bu tür arızaların onarımı binlerce TL’lik masraf çıkarabileceği için erken müdahale büyük önem taşır. Bu nedenle siyah duman gözlemlendiğinde aracın mutlaka bir servise götürülmesi ve yakıt-hava dengesinin profesyonel cihazlarla kontrol edilmesi gerekir.

Benzinli araçlarda motor bölmesinin temizliği, hem estetik açıdan hem de bakım kolaylığı açısından zaman zaman gerekli olabilir. Bu noktada motorun nasıl temizlendiği büyük önem taşır. Motor bölmesinde elektronik kontrol üniteleri, sensörler, sigorta kutuları, kablolar ve bağlantı noktaları gibi suya karşı hassas birçok parça bulunur. Yüksek basınçlı su ile yapılan temizlik bu parçaların içine su girmesine neden olabilir. Su teması sonucunda oksitlenme, kısa devre ya da tamamen çalışmaz hale gelme gibi ciddi sorunlar ortaya çıkabilir.

Motorun yüksek basınçlı suyla yıkanması aynı zamanda izolasyonu zayıflatabilir ve aracın elektrik sisteminde beklenmedik arızalara yol açabilir. Örneğin, bobinler ya da distribütör gibi ateşleme sistemi elemanları suya maruz kaldığında motor tekleme yapabilir veya hiç çalışmayabilir. Bunun yanı sıra motor sıcakken üzerine soğuk su tutulması ani ısı farkı nedeniyle metal yüzeylerde çatlamalara bile sebep olabilir.

Eğer motor temizliği gerçekten gerekiyorsa en güvenli yöntem buharlı temizlik ya da özel motor temizleyici spreyler kullanmaktır. Buharlı temizlik, yüksek basınç yerine sıcak buharla yapıldığından suyun elektrik aksamına zarar verme riski çok daha düşüktür. Spreyler ise yağ ve kir kalıntılarını çözerken suya ihtiyaç duymadan motorun temizlenmesine neden olur. Bununla birlikte bu işlemlerin de mutlaka deneyimli kişiler tarafından yapılması önerilir çünkü motor bölmesinde yanlış bir noktaya fazla temizlik ürünü sıkmak veya kabloları zorlamak da arızalara yol açabilir.

Soğuk havalarda benzinli araçlar, akü zayıflığı, buji arızası veya yakıtın düşük sıcaklıkta zor buharlaşması nedeniyle çalışmayabilir. Kış aylarında düşük viskoziteli motor yağlarının kullanılması önerilir.

Düşük motor hacmine sahip benzinli araçlarda tork değeri sınırlı olduğundan rampalarda güç kaybı yaşanabilir. Bunun yanı sıra debriyaj balatasının aşınması veya yakıt sistemindeki sorunlar da çekişi etkiler.

Geç çalışma sorunları çoğunlukla akü, bujiler veya yakıt pompası arızalarından kaynaklanır. Yakıt filtresinin kirlenmesi de benzer belirtilere sebep olabilir.

Motor teklemesi, silindirlerden birinin düzgün yanmaması anlamına gelir. Bu durumun başlıca sebepleri buji arızası, bobin sorunu veya enjektör tıkanıklığıdır.

Benzinli araçlarda ekonomik kullanım için 2000-3000 devir aralığı uygundur. Sürekli yüksek devir motoru yorar, sürekli düşük devir ise kurum birikmesine yol açar.

Benzinli motorlar düşük sıkıştırma oranıyla çalıştıkları için yanma hızlı gerçekleşir. Bu da motora kısa sürede ısı kazandırır.

Gürültülü çalışmanın sebepleri arasında egzoz sistemi kaçakları, motor takozlarının yıpranması veya supap ayarlarının bozuk olması vardır.

Uzun süre kullanılmayan araçlarda akü boşalır, yakıt bozulur ve motor içindeki yağ koruma özelliğini kaybeder. Ayrıyetten lastiklerde düzleşme ve frenlerde paslanma oluşabilir. Uzun süre kullanılmayan benzinli araçlarda akü, lastik ve motor bakımının yanı sıra zorunlu trafik sigortası geçerliliğinin de kontrol edilmesi gerekir.

Su, hava filtresinden motora girerse pistonlar sıkışır ve motor kilitlenir. Bu durum ciddi hasara neden olur ve motorun revizyonunu gerektirebilir.

Fazla yakıt tüketimi kirli hava filtresi, bozuk enjektörler, düşük lastik basıncı ve agresif sürüş alışkanlıklarından kaynaklanır. Şehir içi kısa mesafeli sürüşlerde de yakıt tüketimi artar.

Egzozdan damlayan su genellikle normaldir; yanma sırasında oluşan su buharı yoğunlaşarak sıvı hâline gelir. Fakat bu durum aşırı beyaz dumanla birlikte görülüyorsa, conta yanığı olasılığı akla gelmelidir.

İçten yanmalı motorla elektrik motorunun bir arada kullanıldığı araçlara hibrit otomobil denir. Hibritler, yakıt tüketimini azaltır ve çevresel etkileri düşürür.

Ruhsat üzerinde yakıt türü bilgisi yer alır. Bunun yanında dizel motorlar tok ve gürültülü çalışırken benzinliler daha sessizdir.

Triger kayışı ortalama 60.000 ile 120.000 kilometrede değişmelidir. Üretici talimatları mutlaka dikkate alınmalıdır çünkü kayış koparsa motor ciddi hasar görebilir.

Teorik olarak mümkündür fakat çok maliyetlidir ve uzun ömürlü değildir. Motor yapısı farklı olduğu için tavsiye edilmez.

Benzinli araçlarda enjektörler, silindirlere doğru miktarda ve doğru basınçla yakıt püskürten hayati parçalardır. Enjektör arızaları, motorun düzgün çalışmasını doğrudan etkileyebilir. Arızalı bir enjektör yakıtı düzgün püskürtemediğinde yanma odasında hava-yakıt karışımı bozulur. Bunun sonucunda motor düzensiz çalışır ve özellikle rölantide tekleme denilen sarsıntılı bir durum ortaya çıkar. Araç hızlanırken de aynı dengesizlik nedeniyle istenilen performansı gösteremez.

Enjektör arızalarının bir diğer önemli belirtisi yakıt tüketiminde gözle görülür artış olmasıdır. Normalden fazla yakıt püskürtülmesi ya da yakıtın tam yanmaması hem aracın fazla yakıt yakmasına hem de motorun daha düşük verimle çalışmasına yol açar. Bu durum uzun vadede yalnızca yakıt masrafını artırmakla kalmaz aynı zamanda motor parçalarının daha hızlı aşınmasına da sebep olabilir.

Egzozdan çıkan siyah duman da enjektör arızasının en belirgin işaretlerinden biridir. Yanma odasında fazla yakıt biriktiğinde tam yanma gerçekleşmez ve egzozdan yoğun siyah duman çıkar. Bu durum, aracın çevreye daha fazla zararlı emisyon salmasına ve katalitik konvertör gibi maliyetli parçaların hasar görmesine yol açabilir.

Bazı durumlarda araçta gaz yememe, hızlanmada isteksizlik, ani güç kaybı veya motor arıza lambasının yanması da enjektör kaynaklı sorunların habercisi olabilir. Bu belirtiler gözlemlendiğinde aracın gecikmeden bir servise götürülmesi gerekir çünkü enjektör sorunları erken fark edilirse genellikle temizlik veya basit onarımlarla giderilebilir ama ihmal edildiğinde tüm enjektörlerin değişmesi gerekebilir.

Motor yağı, benzinli araçların performansını ve ömrünü doğrudan etkileyen en kritik bakım unsurlarından biridir. Benzinli motorlarda yağ, yalnızca parçaların sürtünmesini azaltmakla kalmaz aynı zamanda motoru soğutmaya, kir ve tortuları taşımaya ve motorun iç yüzeylerini korumaya da yardımcı olur. Bu nedenle doğru yağ seçimi, aracın sağlıklı çalışması açısından büyük önem taşır. Benzinli araçlarda en yaygın kullanılan motor yağları 5W-30 ve 10W-40’tır. Fakat en doğru yağ seçimi aracın üretici kitapçığında belirtilmiştir.

Son yıllarda çevre kirliliği ve iklim değişikliğiyle mücadele amacıyla pek çok ülke, fosil yakıt kullanan araçlara karşı önemli önlemler uygulamaya koymuştur. Avrupa Birliği, bu doğrultuda aldığı kararla 2035 yılından itibaren içten yanmalı motorlu araçların satışına son verileceğini duyurmuştur. Bu karar yalnızca benzinli araçları değil, dizel motorlu araçları da kapsamakta ve otomotiv endüstrisinde tarihi bir dönüşümün kapısını aralar. Amaç, karbon salınımını minimuma indirerek çevre dostu ulaşımı yaygınlaştırmaktır. Bu gelişme, yalnızca otomobil üreticilerini değil, otomobil sahiplerini de doğrudan etkileyecektir. Çünkü benzinli araçların üretiminin durması uzun vadede bu araçların piyasadaki değerini, bakım hizmetlerini ve yedek parça bulunabilirliğini değiştirecektir.

İkinci el piyasasında benzinli araçların talebi zamanla azalabileceği gibi, bazı koleksiyon değeri taşıyan modellerin değeri ise artabilir. Sigorta sektöründe de bu dönüşümün etkileri şimdiden hissedilmeye başlamıştır. Geleneksel kasko ürünleri, içten yanmalı motorlu araçlara yönelik riskler üzerinden şekillenirken elektrikli ve hibrit araçların yaygınlaşması yeni düzenlemeleri zorunlu kılar.

Elektrikli araçlarda batarya hasarları, yazılım arızaları ve şarj altyapısıyla ilgili sorunlar farklı sigorta çözümlerini gündeme getirir. Bu nedenle, önümüzdeki yıllarda elektrikli araç kasko seçeneklerinin çok daha fazla önem kazanacağı öngörülür. 2035 sonrasında benzinli araçların tamamen ortadan kalkması beklenmese de üretimlerin durması kullanıcıların yeni araç tercihlerinde büyük ölçüde elektrikli ve hibrit modellere yönelmesine yol açacaktır. Böylece otomotiv endüstrisi, çevre dostu teknolojilere yatırım yaparak hem sürdürülebilirliği destekleyecek hem de tüketicilere farklı avantajlar sunacaktır.

Soğuk havalarda akü zayıflaması, bujilerin ateşleme sorunları veya yakıtın düşük sıcaklıkta zor buharlaşması geç çalışmaya sebep olur.

En yaygın kullanılan motor yağları 5W-30 ve 10W-40’tır. En doğru seçim için üretici kitapçığında belirtilen yağ tipi dikkate alınmalıdır.

2035 sonrası yeni üretimler duracak fakat mevcut araçlar kullanılmaya devam edecek. Uzun vadede elektrikli ve hibrit araçların yaygınlaşması beklenir.